Σκόρπιες σκέψεις για τη ζέστη, τις πυρκαγιές και την προπαγάνδα των ημερών

– Ο καύσωνας των τελευταίων δυο εβδομάδων ήταν αξιοσημείωτος τόσο απο πλευράς θερμοκρασιών, όσο και διάρκειας. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν επρόκειτο για κάτι πρωτόγνωρο. Σε ό,τι αφορά τις θερμοκρασίες, το 46,4 που ήταν η υψηλότερη θερμοκρασία που καταγράφθηκε (στο γύθειο), δεν είναι καν μέσα στις πρώτες 10 στον κατάλογο των ακραίων θερμοκρασιών απο το 1955 που υπάρχει οργανωμένο σύστημα καταγραφών στη χώρα μας. Για παράδειγμα το 1977 είχαμε 48 βαθμούς στην ελευσίνα και το 2007, 47,5 στη ν.φιλαδέλφεια (και μάλιστα τον ιούνη). Απο άποψη διάρκειας και γενικής έντασης, ο καύσωνας του 1987 ήταν πιθανότατα πιο ακραίος.

Ο συγκεκριμένος καύσωνας οφείλεται σε ένα ελάχιστα κατανοητό μετεωρολογικό φαινόμενο αντι-κυκλώνα (που ενδεχομένως έχει μια κάποια σύνδεση με το ελ νίνιο). Όχι στην κλιματική αλλαγή.

Το πρωτόγνωρο σ΄αυτόν τον καύσωνα είναι η οργανωμένη προσπάθεια κατατρομοκράτησης του πληθυσμού (το freemeteo για παράδειγμα έδινε σταθερά θερμοκρασίες 3-4 βαθμούς πάνω απο τις πραγματικές, φτάνοντας ακόμα και στους 48 βαθμούς για την αθήνα). Σ΄αυτά τα πλαίσια, απέκτησε και όνομα όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια για κάθε βροχή που σέβεται τον εαυτό της. Και επιχειρήθηκε (σε πανευρωπαικό επίπεδο) μια οργανωμένη λαθροχειρία σ΄ό,τι αφορά τις θερμοκρασίες. Οι 48 βαθμοί που καταγράφηκαν στη σικελία πχ αφορούσαν θερμοκρασία εδάφους. Ενώ μέχρι τώρα το πρωτόκολλο ήταν η θερμοκρασία του αέρα 2 μέτρα πάνω απο το έδαφος υπο σκιά, αίφνης πλέον το κοπέρνικους μετρά θερμοκρασίες εδάφους – που φυσικά είναι γύρω στους 3 βαθμούς υψηλότερες απο αυτές του αέρα. Παράλληλα, ακόμα και “σοβαρά” μέσα έσπευσαν να αναπαράγουν το αδιανόητης μωρίας ισχυρισμό πως τον φετινό ιούλη, καταγράψαμε τις πιο ζεστές μέρες των τελευταίων 120.000 ετών. Το γιατί όποιος υποστηρίζει κάτι τέτοιο ψεύδεται ή έχει σοβαρά νοητικά προβλήματα, δε νομίζω πως χρειάζεται εξήγηση.

Λέγε, λέγε, βέβαια, κάτι θα μείνει. Προφανώς.

Όπως είναι το μοτίβο τα τελευταία χρόνια, έγιναν κάποιες πρώτες προσπάθειες επένδυσης των υψηλών θερμοκρασιών με κατασταλτικά μέτρα απαγορεύσεων και περιορισμού μετακίνησης. Πλέον το κάθε φυσικό φαινόμενο, διογκώνεται, σερβίρεται ως απειλή και καταλήγει σε μια σειρά απο απαγορεύσεις, πρόστιμα και απώλεια δικαιωμάτων.

Σ΄ό,τι αφορά γενικά την καταγραφή θερμοκρασιών λίγα πράγματα που καλό είναι να έχουμε κατά νου. Τα ψηφιακά θερμόμετρα που χρησιμοποιούνται τις τελευταίες δεκαετίες είναι πολύ πιο ευαίσθητα απο αυτά του υδράργυρου. Σε μια ζεστή ημέρα, πχ 42 βαθμών, στιγμιαία μπορεί να υπάρχουν θερμοκρασίες 1 και 2 βαθμούς υψηλότερες∙ το αναλογικό θερμόμετρο θα τις αγνοήσει, ενώ το ψηφιακό θα τις καταγράψει. Οργανωμένα αρχεία καταγραφής θερμοκρασιών έχουμε πάνω κάτω τα τελευταία 150 χρόνια. Και μέχρι και πολύ πρόσφατα δεν κάλυπταν παρά μια ελάχιστη, δειγματοληπτικού τύπου, καταγραφή των θερμοκρασιών παγκοσμίως. Το περιβάλλον των μετεωρολογικών σταθμών αλλάζει, συνήθως προς τα πιο ζεστό, σταθερά τα τελευταία χρόνια. Οι μετρήσεις απο ένα τωρινό σταθμό αεροδρομίου για παράδειγμα είναι προφανές πως θα διαφέρουν, ανεξαρτήτως κλίματος, από αυτές απο έναν του 1960∙ αν μη τι άλλο γιατί το 1960 είχαμε λιγότερες πτήσεις, μπετό και κλιματιστικά απ΄ό,τι σήμερα. Γενικότερα το μικροκλίμα των αστικών και περιαστικών τουλάχιστον μετεωρολογικών σταθμών αλλάζει προς το ζεστότερο για λόγους άσχετους με το παγκόσμιο κλίμα. Οι πόλεις αποκτούν όλο και περισσότερο μπετό, άσφαλτο, κλιματιστικά και δημάρχους σαν το μπακογιάννη – γίνονται δηλαδή όλο και πιο ανυπόφορες θερμοκρασιακά και όχι μόνο.

– Ένας βασικός παράγοντας που δυσχεραίνει τις κλιματολογικές συνθήκες στην πόλη είναι η απώλεια των περιαστικών δασών. Οι τεράστιες πύρινες καταστροφές στα δάση πέριξ της αθήνας του ΄21 και του ΄23, έχουν τεράστιο αντίκτυπο στις κλιματολογικές συνθήκες στην πόλη – αν σ΄αυτές προσθέσουμε τη μανία με την οποία διάφορες συνεργαζόμενες με το δήμο εταιρείες πετσοκόβουν τα δέντρα αντικαθιστώντας τα με φυντάνια υψηλής μίζας, η κατάσταση γίνεται απελπιστική.

Γενικά μιλώντας οι δασικές πυρκαγιές είναι αναμενόμενες σε μια χώρα με το κλίμα της ελλάδας. Τα πράγματα βέβαια γίνονται πολύ χειρότερα ένεκα του ζήλου των αρχών και κυρίως του δασαρχείου για αντικατάσταση μεγάλου μέρους των δασών πλατύφυλλων και μικτής βλάστησης με μονοκαλλιέργειες πεύκου. Η φωτιά για ένα δάσος δεν είναι παρά το πρώτο βήμα για την καταστροφή του. Ένα δάσος μακίας βλάστησης για παράδειγμα, είναι αρκετά πιο δύσκολο να καεί απο ένα πευκοδάσος και ακόμα και αν καεί οι βελανιδιές και οι κράταιγοι, τα πουρνάρια και οι κουμαριές, συνήθως ριζοβλασταίνουν και αναγεννούνται. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διατρέχει είναι να αναδασωθεί: δηλαδή να φυτευτούν πευκάκια σε σειρές, σαν καλλιέργεια, με αρκετή απόσταση αναμεσά τους ώστε να περνάει η απαραίτητη υδροφόρα (ένα πευκάκι που θα βγει απο σπόρο πιθανότατα θα επιβιώσει απο μόνο του, ενώ ένα φυτεμένο θα χρειάζεται συχνό πότισμα). Η οποία υδροφόρα ποδοπατάει και ισοπεδώνει τη φυσική αναβλάστηση των καμμένων. Η ίδια η διαδικασία της φύτευσης είναι επίσης εξαιρετικά καταστροφική για τα υπόλοιπα δέντρα και θάμνους που αναβλασταίνουν. Έτσι απο ένα μικτό, σχετικά δύσκολο να καεί δασικό οικοσύστημα καταλήγουμε σε μια μονοκαλλιέργεια πεύκου, το οποίο έχει ενταγμένη τη πυρκαγιά στο φυσικό του κύκλο ανανέωσης.

Όταν έχουμε να κάνουμε λοιπόν με αυξημένα, λόγω ανθρώπινης παρέμβασης, πευκοδάση, τα οποία μάλιστα σκανδαλωδώς διατρέχονται απο όλο και περισσότερους πυλώνες και καλώδια υψηλής τάσης[1] (οι σπίθες απο την απώλεια τάσης είναι η πιο συνηθισμένη αιτία των πυρκαγιών) είναι δεδομένο πως καλοκαίρι χωρίς πυρκαγιές είναι δύσκολο να υπάρξει. Εντούτοις, άλλο κάποιες διάσπαρτες πυρκαγιές και άλλο ανεξέλεγκτες φωτιές που τα τελευταία χρόνια αφανίζουν εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα δάσους. Η γενικευμένη διαφθορά και ανικανότητα της ηγεσίας της πυροσβεστικής είναι προφανώς πολύ σημαντικός παράγοντας, που μετά το σκανδαλώδη αφανισμό των δασών της β. Ευβοίας και των δασών στους πρόποδες της πάρνηθας το 2021, έπαιξε κυρίαρχο ρόλο και στις φωτιές στη ρόδο και στα δερβενοχώρια. Η ανικανότητα -ή και απροθυμία- κατάσβεσης φωτιών ακόμα και με μηδέν μποφόρ, δεν αρκεί ωστόσο για να εξηγήσει το ίδιο το ξέσπασμα των πυρκαγιών, συχνά μάλιστα σε δυο τρεις κοντινές εστίες ταυτόγχρονα. Πέραν οπότε των καλωδίων της ΔΕΗ, των φυσικών αιτίων, των ανθρώπινων αμελειών απο καύση χορταριών και κλαδεμάτων ή εργασιών με σπινθήρες [2] είναι εξαιρετικά πιθανό πως ένα μεγάλο μέρος των δασικών πυρκαγιών είναι εμπρησμοί.

Το ερώτημα είναι βέβαια απο ποιους. Κάποιοι ενίοτε ξεκινάνε φωτιές γιατί τους αρέσει να βλέπουν τη φωτιά ή τα εναέρια μέσα εν δράσει, αλλά μιλάμε για ένα-δυο περιστατικά, το πολύ, ετησίως. Οι περιβόητοι “οικοπεδοφάγοι” μπορεί να είχαν ένα πεδίο δράσης παλιότερα, αλλά πλέον υποτίθεται πως η νομοθεσία σχετικά με τις καμμένες περιοχές είναι ξεκάθαρη. Σίγουρα κάποια μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα, ίσως και κάποιοι μεγαλο-εργολάβοι στο πεδίο των ανεμογεννητριών, μπορεί να χρησιμοποιήσουν τον αφανισμό ενός δάσους για τα οικιστικά ή επιχειρηματικά τους πρότζεκτ, αλλά θα λέγαμε πως πρόκειται, ακόμα και με μια τόσο εξοργιστικά μαφιόζικη και διεφθαρμένη κυβέρνηση, για κάτι σχετικά σπάνιο. Αφήνοντας στην άκρη τους “τούρκους πράκτορες” και την “ασύμμετρη απειλή των αναρχικών” και λαμβάνοντας υπόψιν πως η ελεύθερη βόσκηση -και άρα οι πυρκαγιές για δημιουργία βοσκοτόπων- έχει πλέον συρρικνωθεί, μένουμε με ένα σεβαστό ποσοστό πυρκαγιών που δε δείχνει να εξηγείται απο την εξυπηρέτηση άμεσων οικονομικών συμφερόντων.

Ένα κλειδί μπορεί ενδεχομένως να βρεθεί στη συντονισμένη επιχείρηση προπαγάνδας απο ειδικούς, θεσμικούς παράγοντες, δημάρχους και κυβερνητικά στελέχη, για δάση “αφρόντιστα” που πλέον είναι ξεκάθαρη απειλή για την ανθρωπότητα και τον ίδιο τους τον εαυτό. Πρόκειται ουσιαστικά για το παλιό καλό επιχείρημα του φυσικού κόσμου που καταρρέει κάτω απο το βάρος της ίδιας του της ζωικοτητάς του και χρειάζεται την ανθρώπινη διαχείριση για να συνεχίσει να υπάρχει. Απο τα νερά που κυλάνε, μολύνονται και χάνονται, το ανοσοποιητικό μας που είναι ανίκανο να αντιμετωπίσει μια ίωση του αναπνευστικού χωρίς κρατικές υποχρεωτικότητες και γενετική μηχανική, τα φυτά που σαπίζουν και τα ζώα που κλάνουν και αμφότερα προκαλούν κλιματική αλλαγή μέχρι τους περιπατητές στο δάσος που είναι εν δυνάμει εμπρηστές και τα δάση που όντας “αφρόντιστα” αυτο-αναφλέγονται, υφαίνεται ένα δηλητηριώδες αφήγημα. Αυτό της φύσης που αδυνατεί πλέον να ανταπεξέλθει στις σύγχρονες συνθήκες και απαιτείται αφενός η παρέμβαση της τεχνο-επιστήμης και αφετέρου η θυσία λίγης ακόμα απο την ελευθερία μας, για να μπορέσει να σωθεί. Και όπως είδαμε και προσφάτως η κυρίαρχη τάση ακολουθεί τη συνταγή της μαφιόζικης “προστασίας”: αν νομίζεις πως δε χρειάζεται να μας πληρώσεις επειδή δεν κινδυνεύεις απο κάτι, θα σε κάνουμε να κινδυνεύεις και θα μας παρακαλέσεις να σε προστατεύσουμε – απο εμάς.

Πρόκειται ουσιαστικά για μια συντονισμένη επιχείρηση άλωσης και της τελευταίας νησίδας φυσικής ύπαρξης. Η λέξη-κλειδί της επιχείρησης αποικισμού των πάντων απο την τεχνική διαχείριση, είναι η resilience (ανθεκτικότητα). Αίφνης το σύνολο της ζωής είναι υπο διαρκή απειλή και άρα πρέπει να γίνει ανθεκτική ώστε να συνεχίσει να υπάρχει. Αυτό πρακτικά στην περίπτωση των δασών σημαίνει μια σειρά απο πράγματα, το ένα πιο εφιαλτικό απο το άλλο.

Καταρχάς, το αδιανόητο μέτρο της απαγόρευσης κυκλοφορίας στα δάση που χωρίς καμία απολύτως διαμαρτυρία απο την αριστερά και το ευρύτερο κίνημα, ισχύει απο το 2021, αφενός αποκόπτει τον άνθρωπο απο την επαφή του με το φυσικό κόσμο και αφετέρου αφήνει τα δάση βορά στους ειδικούς και στους εργολάβους. Το αν θα καταλήξει σε χρηματικό αντίτιμο για την είσοδο σε κάποια δάση και τη γενικευμένη απαγόρευση πρόσβασης σε όλα τα υπόλοιπα, μένει να το δούμε. Όλες οι ενδείξεις βέβαια λένε πως δε θα αργήσει να επιχειρηθεί.

Σε ένα εξίσου σημαντικό επίπεδο, την αλλαγή των φορέων και του νομοθετικού πλαισίου που διέπουν τη δασική διαχείριση, με τη μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων στο υπουργείο περιβάλλοντος και ενέργειας και την αθρόα εισβολή ιδιωτικών εταιρειών και πρωτοβουλιών, στήνουν το ιδανικό σκηνικό για την πλήρη ιδιωτικοποίηση των δημοσίων αγαθών. Κάτι που ξεδιπλώνεται σε πολλαπλά επίπεδα ως συντονισμένη εκστρατεία με τη γενικότερη επίθεση στα κοινά, την ιδιωτικοποίηση του νερού και την μετατροπή του φυσικού κόσμου σε επενδυτικό asset. Η προπαγάνδα για “έξυπνα” δάση αυξημένης επιτήρησης και για εταιρικές δασικές χορηγίες, στην πράξη δηλαδή υιοθέτηση των δασών απο επενδυτές, στρώνει το έδαφος για τη χρηματιστηριακή διαπραγμάτευση του φυσικού κόσμου, των λιμνών και των φαραγγιών, των κορυφών και των δασών, κάτι που έχει ήδη ξεκινήσει στην αμερική [3].

Τέλος,την εμπέδωση στο μυαλό του σύγχρονου πολίτη της γενικότερης αίσθησης πως τα δάση αφημένα στην τύχη τους αργά ή γρήγορα θα καταστραφούν [4]. Δεν έχει καμία σημασία πως ισχύει ακριβώς το αντίθετο: τα απαλλαγμένα απο ανθρώπινη εκμετάλλευση δάση οργιάζουν, ενώ αυτά που βρίσκονται υπο καθεστώς ανθρώπινης διαχείρισης -για το καλό τους βέβαια- αφανίζονται με γοργούς ρυθμούς [5]. Η προπαγάνδα και η γενικότερη σύγχυση στα μυαλά των υπηκόων είναι τέτοιας έκτασης, που πλέον έχει εγκαθιδρυθεί ως δόγμα πως δάση χωρίς κονδύλια διαχείρισης καταρρέουν με τους ίδιους γοργούς ρυθμούς που καταρρέει το κλίμα και που ανεβαίνει η στάθμη των θαλασσών στα νησιά μας (τρεις δεκαετίες απόλυτης καταστροφολογίας για αφανισμό των παραθαλάσσιων οικισμών και κάθε χρόνο οι παραλίες στα νησιά μεγαλώνουν και λίγα εκατοστά, τι διάολο, κανείς κλιματολόγος δεν το παρατηρεί;).

Η αντικατάσταση οπότε των αχανών δασικών οικοσυστημάτων που δεν αφήνουν ούτε ευρώ στην οικονομία, με φυτεμένα, πιο ανθεκτικά [6] δενδρύλια που θα αποφέρουν τεράστια περιθώρια υπερτιμολόγησης [7] και θα ανοίξουν και ένα ατέρμονα κύκλο εργασιών ποτίσματος, εντομοπροστασίας, συχνής αντικατάστασης και γενικότερης διαχείρισης, θα μετατρέψει ουσιαστικά τα δάση σε επιχειρήσεις. Ανα πάσα στιγμή τα δέντρα θα ξηλώνονται για οποιαδήποτε επενδυτική ευκαιρία με μηδαμινές αντιδράσεις – δεν θα πρόκειται άλλωστε παρά για βιομηχανικά παραγμένα δενδρύλλια που αν χρειαστεί θα αντικατασταθούν απο άλλα και όχι για δασικά -ή και αστικά- αιωνόβια δέντρα των οποίων η ηλικία, το μέγεθος και ενίοτε το δέος που προκαλεί η ίδια η υπαρξή τους τείνουν να προκαλούν μια κάποια αυταξία- και σιγά σιγά ο άνθρωπος θα πάψει να θυμάται καν πως ήταν τα δάση. Τι να κάνεις, κρίμα αλλά και με την κλιματική αλλαγή δεν ήταν κατάσταση αυτή, καιγόντουσαν συνέχεια, αν θες να δεις αληθινά δάση δώσε ένα δεκαρικάκι είσοδο και πήγαινε όλυμπο ή βάλια κάλντα.

Προφανώς η επιτακτική ανάγκη για ανθεκτικά δάση φέρνει αναπόφευκτα στο προσκήνιο τη γενετική μηχανική. Για δέντρα με μειωμένες απαιτήσεις νερού, με άκαυστο κορμό και τα λοιπά και τα λοιπά. Πριν λίγους μήνες η living carbon μια βιοτεχνολογική εταιρεία με μεγάλη χρηματοδότηση απο τη silicon valley, ξεκίνησε να φυτεύει μεταλλαγμένες λεύκες στη τζόρτζια της αμερικής– με έναν υποτίθεται βελτιωμένο μηχανισμό φωτοσύνθεσης που θα τις κάνει να μεγαλώνουν πιο γρήγορα [8]. Ήταν η πρώτη φορά που έγινε μαζική φύτευση μεταλλαγμένων δέντρων στην αμερική.

(https://www.nytimes.com/2023/02/16/science/genetically-modified-trees-living-carbon.html)

– Η αναγγελθείσα αυστηροποίηση των ποινών σχετικά με την πρόκληση πυρκαγιάς, είναι βέβαιο πως δε θα μειώσει τις ανθρωπογενείς πυρκαγιές παρά ελάχιστα, αν όχι καθόλου. Ούτως ή άλλως ποτέ δεν είχαμε σύλληψη εμπρηστών με κάποια μεγάλα εταιρικά συμφέροντα απο πίσω. Όλες σχεδόν οι συλλήψεις αφορούν αμέλεια ή πυρομανία. Πλέον η ήδη αυξανόμενη υστερία με το άναμμα φωτάς για μαγείρεμα θα αποκτήσει και ποινική διάσταση.

Και καθώς η απαγόρευση κυκλοφορίας σε δάση και πάρκα συνεχίζεται υπο το καθεστώς μιας αδιανόητης ομερτά και σιγά-σιγά η λογική της εκκένωσης και της εγκατάλειψης ολόκληρων δασικών οικοσυστημάτων στο έλεος της φωτιάς ριζώνει για τα καλά, επίσης χωρίς καμία σοβαρή αντίδραση, πρέπει να περιμένουμε όλο και περισσότερους περιορισμούς και ποινές σχετικά με τη σχέση του ανθρώπου με το δάσος και τα φυσικά οικοσυστήματα εν γένει.

[1] Πρέπει να πολεμήσουμε βλέπετε και την κλιματική αλλαγή, οπότε δε φτάνει που ρημάζονται τα ποτάμια και οι κορυφές για εγκατάσταση βομηχανιών ΑΠΕ, πρέπει να μεταφέρουμε και το εν πολλοίς άχρηστο ρεύμα τους σε κάποιο σταθμό της ΔΕΗ, κατά κανόνα μέσα απο δάσος.

[2] Η ανθρώπινη αμέλεια είναι μάλλον δευτερεύων παράγοντας. Στην περίπτωση δε των πολυθρύλητων “ασυνείδητων κατασκηνωτών” που “κάνουν μπάρμπεκιου” στα δάση ή πετάνε τα τσιγάρα τους, μιλάμε για ένα στατιστικά ασήμαντο μέγεθος, για να μην πω μηδενικό. Όλα ωστόσο τα κατασταλτικά μέτρα απαγόρευσης κυκλοφορίας στα δάση και των διοικητικών προστίμων σε περιπατητές ή κατασκηνωτές, στηρίζονται ακριβώς σε αυτό το μύθευμα, πως δηλαδή η πλέον αρχαία ανθρώπινη συνήθεια, αυτή της διανυκτέρευσης σε δάση και του μαγειρέματος με φωτιά, είναι απειλή για τα δάση. Όποιος έχει την παραμικρή σχέση με τα δάση και τη σκέψη, γνωρίζει πως η φωτιά στις μαγειρικές εστίες που εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια ανάβουν οι άνθρωποι, είναι δύσκολο αν όχι αδύνατο να προκαλέσει κάποια πυρκαγιά.

Η πανάρχαια αυτή συνήθεια, που χαρακτήρισε όχι μόνο τον άνθρωπο αλλά και τους προγόνους του, καθώς πηγαίνει πίσω στο χρόνο πριν το χόμο σάπιενς, δείχνει ωστόσο να αφανίζεται μέσα σε μια μόλις γενιά, θύμα άλλης μιας απο τις αναρίθμητες ηθικολογικές εκστρατείες υστερίας και αποβλάκωσης. Δείτε για παράδειγμα αυτό εδώ:

Ο κακόψυχος ρουφιάνος, που πολύ ταιριαστά είναι και δημοσιογράφος, βάζει σε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο το δάσος μαύρης πεύκης της βάλια κάλντα, οδηγώντας με το αυτοκινητό του και καλώντας μπάτσους σε αυτό, απ΄ό,τι η κατασκήνωση και η μαγειρική εστία.

[3] https://theindependentresearchers.wordpress.com/2022/05/27/natural-assets/

[4] Και πως εξηγούν τότε πως τα δάση υπήρχαν και μάλιστα κατά κανόνα σε πολύ μεγαλύτερη έκταση, για εκατομμύρια χρόνια πριν την εμφάνιση του χόμο σάπιενς και του καπιταλισμού; Α, θα απαντήσουν οι αριστερόστροφοι, οικολογίζοντες πράκτορες των επενδυτών, μα δε φταίνε τα δάση, εμείς φταίμε που με την αλόγιστη κερδοφορία μας και κυρίως τη χρήση ορυκτών καυσίμων κάναμε τον φυσικό κόσμο μη-βιώσιμο. Πρόκειται ακριβώς για ό,τι είδαμε να συμβαίνει και στην πανδημία με το αίφνης εξαιρετικά δημοφιλές βιβλίο του wallace, “big farms make big flu”. Κοντολογίς, η φύση είναι το χείλος του αφανισμού και αφού εμείς τη γαμήσαμε, θα πρέπει καταπώς λένε, να την αποκαταστήσουμε, με ένα γάμο φύσης και επιχειρηματικών συμφερόντων με τη φύση στο ρόλο της ατιμασμένης νύφης.

[5] Στη ροδόπη μπορεί κάποιος να περπατά για μέρες σε ένα πυκνό και εντυπωσιακό δάσος. Μέχρι και τον εμφύλιο, το ορεινό της τοπίο (όπως άλλωστε και σε μεγάλο μέρος της πίνδου) κυριαρχούταν απο ξέφωτα, λιβάδια και βοσκοτόπια. Με το που έφυγαν οι άνθρωποι και τα κατσίκια τους και τα βουνά παρατήθηκαν στην ησυχία τους, μέσα σε 7 δεκαετίες (και ουσιαστικά ήδη πολύ νωρίτερα) έχουμε πλέον υγιέστατα πυκνά δάση. Ή ας δούμε τι συμβαίνει αμερική και καναδά, όπου τα δασαρχεία τους (ειδικά αυτό της αμερικής), είναι απο τα πλέον ανεπτυγμένα παγκοσμίως. Κοντολογίς: ο μόνος σίγουρος τρόπος “σωτηρίας” της φύσης είναι να πάψουμε να κάνουμε διαρκώς πράγματα για να τη σώσουμε.

[6] Ποια θα΄ναι αυτά; Προφανώς όχι τα πλέον προσαρμοσμένα στις μεσογειακές συνθήκες, οι βελανιδιές δηλαδή και τα πλατύφυλλα γενικώς – αυτά βγαίνουν μόνα τους και άρα έχουν μηδενική συνεισφορά στον κύκλο εργασιών. Εικάζω καταρχάς κέδροι και ευκάλυπτοι (ο οποίος ευκάλυπτος είναι πυρανθεκτικός μεν αλλά έτσι και καεί μεταδίδει τη φωτιά πολύ μακρύτερα απο το πεύκο). Αργότερα και γενετικά μεταλλαγμένα δέντρα που πχ απορροφούν πιο πολύ διοξείδιο ή δε σαπίζουν.

[7] Για να έχουμε κατά νου για τι ποσοστά κερδοφορίας μιλάμε: σύμφωνα με το επίσημο κοστολόγιο του μεγάλου περιπάτου του μπακογιάννη, τα prunus pissardi (διακοσμητικές δαμασκηνιές) κόστισαν περίπου 800 ευρώ έκαστο, ίσως και παραπάνω, ενώ τα συγκεκριμένα, πολύ δημοφιλή στην κηποτεχνία δέντρα έχουν τιμές σχεδόν πλαφόν 13-15 ευρώ στα μεγάλα φυτώρια που συνεργάζονται με εργολάβους και κηποτέχνες.

[8] Εφιάλτες στο δάσος με τις λεύκες II: ένας άλλος πολύ δημοφιλής γενετικός χειρισμός σ΄ό,τι αφορά τη λεύκα έχει να κάνει με τη λιγνίνη, η μειωμένη ποσότητα της οποίας στους κορμούς των δέντρων βοηθά στην πιο εύκολη παραγωγή χαρτιού.

11 thoughts on “Σκόρπιες σκέψεις για τη ζέστη, τις πυρκαγιές και την προπαγάνδα των ημερών

  1. Καταρχάς να επισημάνω πως αν και το 2021 η ολική απαγόρευση και υπό τη δαμόκλειο σπάθη ενος πολύ γέρου προστίμου (1000 ευρουλακια άμα σε πιάνανε σε δασάκι) ήταν κάτι πρωτόγνωρο, η απαγόρευση διέλευσης και διαμονής σε δασικά σύστηματα κατά την αντιπυρικη περίοδο γίνονταν και αρκετά πιο πριν.
    π.χ
    https://www.newsit.gr/ellada/fovoy-toys-empristes-apagoreysi-kykloforias-sta-dasi-synexeis-peripolies-apo-tin-el-as/1730465/.

    Έπειτα προσπαθώ να κατάνοησω δύο τινα από το συλλογισμό σου.
    Καταρχάς γιατί θεωρείς τράβηγμενο το σενάριο του εμπρησμού λόγω επιχειρηματικών συμφερόντων π.χ. ανεμογεννήτριων, ξέρουμε πλέον ηχηρά παραδείγματα σε Εύβοια, γεράνια, Πήλιο κ α. για τα οποία υπήρχε αν όχι οργανωμένο σχέδιο με χάρτες κτλ, τουλάχιστον μία πρότερη ισχυρή συζήτηση για τη φυτέψη αιολικών πριν τις επικείμενες φωτιές.
    Επιπλέον, με βάση το υποθετικό σχεδιο να καταστεί ο φυσικός κόσμος μια Τέρρα ινκογκνιτα, επικίνδυνη για τον εαυτό της και για τον άνθρωπο με ο,τι αυτό συνεπάγεται, θεωρείς ότι οι περισσότερες από τις φωτιές έγιναν με κρατική εντολή κατά κάποιο τρόπο? Όχι ότι τρέφω καμία εκτίμηση για οποιοδήποτε κρατικο καθίκι η διατηρώ ελπίδες ηθικότητας εκ μέρους τους, αλλά μου φαίνεται κάπως τραβηγμένο να μπαίνουν φωτιές με ιθύνοντα νου κλιμάκια του κρατικου μηχανισμού, όχι μόνο γιατί αναδεικνύει την αχρηστία τους και την εγκληματική τους αμέλεια (η και όχι αμέλεια, αλλά επιλογή) κάθε φορά που η εκάστοτε φωτιά κατατρωει τα πάντα, αλλά και γιατί δε θεωρώ ότι αυτοί οι πραγματικά μπετοβλακες έχουν τις νοητικές ικανότητες να δουν και να δράσουν επί τουτου τόσο μπροστά και με τόση μεθοδικότητα (εννοώντας σε σχέση με την εκ βάθρων αναθεώρηση της φύσης αλλά και της σχέσης φύσης και άνθρωπου).
    Φιλικά

    Like

    1. Καλημέρα
      Υπηρχε κ παλιοτερα η απαγόρευση κυκλοφοριας αλλα πολυ πιο περιστασιακά. Κ δεν αφορούσε ολοκληρη τη σεζον. Τουλαχιστον δεν ειχα αντιληφθεί κάτι τέτοιο. Και δεν τη θυμάμαι ποτέ στα πάρκα.
      Τωρα για τις ανεμογεννήτριες. Εχουν εγκατασταθει σε καμμενες περιοχες, πχ στην περιοχη των δερβενοχωριων στην πάρνηθα, αλλα θα έμπαιναν εκει ουτως ή άλλως, δεν είδα δηλαδή το πως βοήθησε η πυρκαγιά την εγκαταστασή τους. Στην εύβοια πχ που αναφέρεις: όπου θέλησαν να βάλουν ανεμογεννήτριες, τουλάχιστον μεχρι το 2019, το έκαναν χωρίς καμία απολύτως αντίδραση. Και οι αντιδράσεις που υπάρχουν τώρα θα ενταθούν αν αρχίσουν να μπαίνουν στα καμμένα της β.ευβοίας (θα συμβει βέβαια, αλλά θα συνέβαινε ακόμα και με δάσος). Στα γεράνια ίσως και να υπαρχει κάποια σύνδεση πυρκαγιας και ανεμογεννητριών. Στο πηλιο πάλι, δε μπηκε ποτε ανεμογεννητρια στο καμμένο δάσος προς νεοχωρι συκη. Στο ν.πηλιο σχεδιαζεται να μπουνε αλλα δεν αντιληφθηκα καμια πυρκαγια εκεί.
      Γενικά είναι τέτοιο το θράσος των εργολάβων και τέτοιας έντασης η αποβλακωτική προπαγάνδα για τις ΑΠΕ που η ανατίναξη κορυφών με εκρηκτικά και το ξύρισμα του δάσους δεν επιφέρει σχεδόν καμία αντίδραση (ευτυχώς τα τελευταία 4 χρονια αυτό αλλάζει, αλλά και πάλι βλέπεις ότι παντού μπαίνουν καινούργιες). Δεν αποκλείω πως ίσως κάποιες φωτιές να συνδέονται με τέτοιου ειδους επιχειρηματικα συμφέροντα, αλλα όσο εχω ασχοληθεί με το θέμα, εχω την εντύπωση πως δε χρειάζεται – το αντίθετο, μπορει κ να δυσχεραινει την όλη διαδικασία. Εδω μπαίνουν στην καρδιά εθνικων δρυμων (στη δαδιά πχ – πριν την πυρκαγια μάλιστα) κ δεν τρέχει τίποτε.
      Τωρα για τη δεύτερη ενστασή σου. Όχι δε θεωρώ πως οι περισσότερες φωτιές μπαίνουν με κρατική εντολή. Πυρκαγιές είχαμε και στο παρελθόν και πάντα θα έχουμε. Αλλά πως είναι πιθανό, κάποιες όπως πχ αυτή στην εύβοια το 2021, να μπαίνουν βάση σχεδίου. Μπορεί να μην είναι ακριβώς κρατικό, απο την άποψη πως ούτε και η διαχείριση της πανδημίας ήταν ξεκάθαρα κρατική υπόθεση: υπάρχουν κάποιες τάσεις στο δυτικό τουλάχιστον κόσμο οι οποίες υλοποιούνται ανάλογα με την εκάστοτε κυβέρνηση και τα ιδιωτικά συμφέροντα με τα οποία διαπλέκεται. Αλλά η τάση για ριζικές αλλαγές στο φυσικό κόσμο είναι πολύ δυνατή και η απειλή της πυρκαγιάς είναι ένα πολύ δυνατό επιχείρημα ώστε να γίνει αποδεκτός ο σχεδιαζόμενος μετασχηματισμός της φύσης προς το πιο διαχειρίσιμο και ιδιωτικό.
      Προφανώς και δε μπορούμε να κάνουμε παρά εικασίες εδώ.
      Αλλά μια πυρκαγιά δεν είναι πάντα αρνητική για τα όποια κρατικά σχέδια. Απο τη μια, μπορεί όντως να καταδείξει τη διαφθορά, την αναλγησία και την ανικανότητα του κρατικού μηχανισμού, απο την άλλη μπορεί και να εμπεδώσει τον τρόμο μιας κατάστασης εκτάκτου ανάγκης, όπου κάθε καλοκαίρι κινδυνεύουν τα σπίτια και οι ζωές μας, οπότε μήπως είναι καλύτερα να αλλάξουν τα δάση με άλλα που δεν καίγονται τόσο εύκολα; Και παράλληλα να καταπολεμήσουμε και την κλιματική αλλαγή;
      Η συγκεκριμένη κυβέρνηση όντως δείχνει να στερείται γενικά τη διανοητική ικανότητα να εκπονήσει ένα οργανωμένο σχέδιο – αλλά τα σχέδια δεν εκπονούνται απο τις εκάστοτε πολιτικές βιτρίνες – ενίοτε ούτε καν υλοποιούνται απο αυτές. Και η κυβέρνηση έχει δείξει πως έχει ισχυρές μαφιόζικες και επιχειρηματικές διασυνδέσεις.
      Έπειτα οι τύποι είναι τόσο θρασείς που δεν σκέφτονται καν πως μπορεί οτιδήποτε να τους φέρει σε δύσκολη θέση. Εδώ ο μπακογιάννης όταν τον ρώτησαν για τα σχέδια για μπουλντόζες για το πάρκο στην ακ. πλάτωνος, είπε την πρώτη μαλακία που του ήρθε σ΄ό,τι παίζει τον ρόλο του εγκεφάλου στο κεφάλι του: πως έχουν όχι μόνο βρει αρχαία εξ΄ου και οι μπουλντόζες, αλλά δεν είναι ό,τι και ό,τι αρχαία, αλλά η ίδια η πολιτεία του πλάτωνα. Και δεν έγινε και απολύτως τίποτε.
      Το ΄21 καιγόταν τα δάση πέριξ της πάρνηθας για μέρες είχε γεμίσει η αθήνα καπνό και καρκίνο και οι άλλοι έλεγαν για κλιματική αλλαγή και έδιναν συγχαρητήρια στον κρατικό μηχανισμό.
      Ή πάρε το μάτι για παράδειγμα. Δεν είναι μόνο οι μπάτσοι που βγήκαν και συνεχάρηκαν τους εαυτούς τους μετά απο τους 100 νεκρούς, είναι και η ηγεσία της πυροσβεστικής η οποία ανέβηκε ιεραρχική βαθμίδα συνολικά μετά το έγκλημα – ανταμείφθηκε, με άλλα λόγια. Και δεν έτρεξε κάστανο. Ο άλλος δεν έστελνε εναέρια στην ηλεία για να χρεώσει την πυρκαγιά στον συναδελφό του και έχει γίνει και καταγγελία αλλά και που έγινε δεν έτρεξε τίποτε.
      Ενδεχομένως κάτι αντίστοιχο να ισχυει και σε καναδα και αμερική ή και στην ν.ιταλία. Κάποιες φωτιές δηλαδή είτε να αφήνονται επίτηδες ή να ξεκινάνε επ΄αυτού, ακριβώς για να εμπεδωθεί το αφήγημα ενός κόσμου που μετατρέπεται σε θανάσιμη απειλή και άρα απαιτεί άμεσες τεχνικές λύσεις και όπως σε κάθε έκτακτη ανάγκη, αποδοχή της απώλειας κάποιων βαθμίδων ελευθερίας.
      Και πάλι: μόνο εικασίες μπορούμε να κάνουμε. Απλά όταν βλέπεις τα συμβάντα να εξυπηρετούν τους δηλωμένους σχεδιασμούς ένα ποσοστό καχυποψίας για τα αίτια των συμβάντων είναι νομίζω απαραίτητο.

      Like

      1. Πρόσφατο ενδεικτικό άρθρο προς επίρρωση: διαχειριστικές μελέτες και προδιαγραφές για ανθεκτικά δάση. «Η διαχείριση των δασών είναι το μοναδικό εργαλείο με το οποίο η Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει δάση ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή και με τη σωστή επιλογή μπορεί να απορροφήσει ακόμη περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα απ’ ό,τι το μέσο δάσος. Είναι ένα εργαλείο που μπορείς να κάνεις το δάσος να αποτελέσει σύμμαχο του κράτους για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής, από τα λίγα εργαλεία που έχουμε»

        εδώ: https://www.skai.gr/news/greece/thermokrasies-rekor-sti-mesogeio-to-megalytero-epeisodio-kaysona-pou-exei-katagrafei

        Like

  2. Ειδικά φέτος το καλοκαίρι με τις πυρκαγιές και τις εκκενώσεις χωριών και οικισμών έχω την ίδια αίσθηση που είχα τον Μάρτιο του 2020 με τα λοκντάουν από χώρα σε χώρα, ότι θα μας σαρώσει σιγά σιγά όλους.

    Like

    1. Ίσως επειδή τα σύνολα των συμφερόντων, τάσεων και σχεδιασμών που παράγουν τα συγκεκριμένα μοτίβα, λοκντάουν ή λοκάουτ, ιικής ή κλιματικής απειλής είναι εξαιρετικά παρόμοια.
      Παράλληλα βέβαια είναι τέτοια η ανικανότητα του κρατικού μηχανισμού που δημιουργείται η αίσθηση ότι ακόμα και στην (θάνατος-στα-δέντρα) πλατεία κοτζιά να ξεκινήσει φωτιά, είναι πιθανό δυο μέρες μετά να καίει τα τουρκοβούνια και στα κανάλια οι εκπρόσωποι της πυροσβεστικής να μιλάνε για δύσβατες περιοχές και να εκκενώνονται το γκύζη και η κυψέλη.

      Like

  3. Πολύ κατατοπιστικό το άρθρο, ειδικά γύρω από ζητήματα δασολογικά.
    Θα ήθελα να κάνω δυό παρατηρήσεις:
    α) Το θέμα των αστικών αλσυλίων.
    Η καταστροφή που έχει προκληθεί από τους πολιτικάντηδες της “τοπικής αυτοδιοίκησης” είναι αδιανόητη.
    Στο Περιστέρι, που γνωρίζω καλύτερα λόγω εντοπιότητας, έχει καταστραφεί το ένα και μοναδικό άλσος που υπήρχε στο Δήμο.
    Το γουρούνι που δημαρχεύει στο Περιστέρι επί 21 συναπτά έτη, το έχει μετατρέψει σε κηπάκο, με μπόλικο ψεύτικο γκαζόν, άπειρες παράνομες επεμβάσεις.
    Οπως τσιμέντωμα των μονοπατιών που υπήρχαν ανάμεσα στα δέντρα, τοποθέτηση τεχνητού φωτισμού στο έδαφος,
    κιγκλίδωμα γύρω από δέντρα κλπ, κλπ.
    Το τομάρι αυτό, με τις πλάτες των καθαρμάτων της κεντρικής κυβέρνησης, ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ αντάμα, έχει κόψει πιο πολλά δέντρα κι απ’ τον Μπόμπολα ακόμα.
    Τα Δασαρχεία, τα ΠΕΧΩΔΕ, οι υπεύθυνοι, κάνουν όλοι τα στραβά μάτια.
    Το Άλσος του Περιστερίου πια μοιάζει με κήπο κάποιας βίλας πλούσιου μπάσταρδου της Κηφισιάς.
    Μάλιστα έχει βάλει και μεγάφωνα, πάνω σε κολώνες που φύτεψε, για να παίζουν μουσική (!!!) στη διαπασών όλη τη μέρα.
    Προς τέρψη των θαμώνων της καφετέριας του άλσους, που φυσικά ανήκει σε άνθρωπο της νύχτας της ευρύτερης περιοχής.
    β) Τα ίδια ισχύουν για το πολύπαθο Πάρκο Τρίτση στα σύνορα Ιλίου-Καματερού.
    Η εγκατάλειψη είναι τρομακτική.
    Παντού σκουπίδια και κακό.
    Το μόνο που φροντίζουν είναι η λίμνη στο κέντρο του Πάρκου, η οποία αποτελεί και την ατραξιόν που μαζεύει πελατεία για τις καφετέριες.

    Κάνοντας κατάχρηση του χώρου ήθελα, κλείνοντας, να αναφέρω κάτι για την “επιστήμη” της Κλιματικής Απάτης.
    Προχτές διάβαζα το κείμενο ενός διαφωνούντος επιστήμονα γύρω από αυτό το θέμα.
    Ελεγε, λοιπόν, ο κύριος ότι στη διάρκεια της Εέμιας Μεσοπαγετώδους περιόδου, που ξεκίνησε 130ka (kilo-annus) πριν από σήμερα και διάρκεσε 15ka, η μέση θερμοκρασία ατμόσφαιρας ήταν γύρω στους 18°C.
    Πάει να πει, περί τους 2°C πάνω από τη σημερινή.
    Και δεν ήρθε ο Αρμαγεδών.
    Η απάντηση της “επιστημονικής συναίνεσης” (ο όρος προκαλεί γέλια), είναι ότι η μεταβολή της θερμοκρασίας τότε, πριν 130 χιλιάδες χρόνια, ήρθε σταδιακά.
    Ενώ τώρα η θερμοκρασία άλλαξε μέσα σε μόλις 100 χρόνια.
    Και αναρωτιέται κανείς:
    Πού το γνωρίζει αυτό η “επιστημονική συναίνεση”;;
    Ήταν εκεί και… βαστούσε θερμόμετρο;;
    Σοβαρά τώρα, πιστεύουν ότι από στρωματογραφικά, ιζηματογραφικά ή άλλα δεδομένα, της κακιάς ώρας, μπορούν να υπολογίσουν τη θερμοκρασία πχ που επικρατούσε πριν 131 χιλιάδες χρόνια;;
    Σοβαρά τώρα;;
    Ένα γαμωκρανίο, ρε φίλε, βρήκανε στα Πετράλωνα Χαλκιδικής πριν 70 χρόνια, και ακόμα σκοτώνονται για να προσδιορίσουν την ηλικία του.
    Και η απόκλιση ανάμεσα στις εκτιμήσεις των διαφόρων επιστημόνων είναι της τάξης των 100 χιλιάδων ετών.
    Ο ένας λέει 200 χιλιάδων ετών, ο άλλος 300 χιλιάδων και ο τρίτος 400.
    Και μιλάμε ότι πρόκειται για κρανίο που το βαστάνε στα χέρια τους και το μετράνε με ραδιοχρονολόγηση κλπ, κλπ.
    Και θέλουν να μας πείσουν ότι για τις θερμοκρασίες έχουν δει τη γυάλινη σφαίρα;;
    Καλά, για τόσο γίδια μας έχουν;;
    Αυτά, και καλές διακοπές.

    Like

    1. καλημερα
      αυτό που αναφέρεις με το παρκο στο περιστέρι δείχνει να είναι μοτίβο πλέον για αθήνα και θεσσαλονίκη. Μαζικό κόψιμο δέντρων (συχνά με κάποιες αόριστους ισχυρισμούς περί “αρρώστειας”) και αντικαταστασή τους απο δεντρύλλια και -κυρίως- χαμηλή κηποτεχνική βλάστηση. Η συχνότητα, η ένταση και ο ξεκάθαρος παραλογισμός του φαινομένου, δείχνουν πως πρόκειται για κάτι οργανωμένο. Καταρχάς η χαμηλή βλάστηση έχει πολύ μεγαλύτερο κύκλο εργασιών απο τα δέντρα, απαιτεί συνεχή φροντίδα και συχνά αντικαθίσταται (το αποκορύφωμα αυτού του παραλογισμού συμβαίνει στο βόλο του μπέου, την πρωτη πόλη πανευρωπαικά που χρησιμοποιεί μπιγκόνιες στις νησίδες των δρόμων, οι οποίες όπως είναι φυσικό δεν τη βγάζουν πάνω απο μήνα κάτω απο το συνεχή ήλίο, οπότε κάθε τόσο τα συνεργεία ξεπατώνουν φυτά και ξαναφυτεύουν καινούργιες μπιγκόνιες). Κατά δύτερο τα μεγάλα δέντρα, παράγουν αυταξία, υπάρχουν δηλαδή αντιδράσεις όταν είναι να κοπέι ένα πεύκο 20 μέτρα. Και τέλος η χαμηλή βλάστηση προσφέρει ορατότητα παντού, δε μπορεί δλδ να κρυφτούν πίσω απο πυκνή βλάστηση οι πιτσιρικάδες, οι μπαφάκηδες, οι ερωτευμενοι άστεγοι κτλ κτλ
      Τωρα για τα κλιματολογικά: προφανώς και πρόκειται περί αδιανόητων γελοιοτήτων. Δε χρειάζεται καν να πάμε τόσο πίσω. Κατά το διάστημα του λεγόμενου θερμικού μέγιστου της ολοκαίνου που τερματίστκε 5000 χρόνια πριν, είχαμε υψηλότερες θερμοκρασίες απο σήμερα και το ίδιο ισχύει για μεμονωμένες περιόδους της πολύ πιο σύγρονης ιστορίας (βλ. ξηρασία 1531). Οι βίκινγ καλλιεργούσαν στον αρκτικό κύκλο μέχρι και πολύ πρόσφατα (κάπου χίλια χρόνια πριν). Ναι, οι ίδιοι τύποι που πέφτουν έξω στο “ο καιρός τώρα” σου λένε ότι μπορούν να υπολογίσουν με ακρίβεια δεύτερου δεκαδικού τη μέση θερμοκρασία του πλανήτη 120.000 χρόνια πριν. ενώ όπως σωστά αναφέρεις ακόμα διαφωνούν αν ο χόμο σάπιενς έχει ιστροία 50.000, 100.000 ή 200.000 χρόνια.

      Like

  4. Καραγκιόζης καραγκιοζόπουλος

    “Στη διάρκεια της δεκαετίας 1980-1989 στο λεκανοπέδιο της Αττικής καταγράφηκαν 125 μέρες με θερμοκρασίες από 37 βαθμούς Κελσίου και πάνω και ιδιαίτερα το 1987 και 1988 που ήταν 12 συνεχείς ημέρες.

    · Στη δεκαετία του 2000-2009 οι συνολικές μέρες ήταν 158, ενώ στη διάρκεια της δεκαετίας 2010-2019 έφτασαν τις 221 μέρες.”

    Like

Leave a comment

Design a site like this with WordPress.com
Get started